કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે રેર અર્થ મેગ્નેટ ઉત્પાદન માટે ₹7,280 કરોડની પહેલને મંજૂરી આપી

• પ્રધાનમંત્રીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે દુર્લભ પૃથ્વી કાયમી ચુંબક (REPMs)ના સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે 7,280 કરોડ રૂપિયાની પ્રોત્સાહન યોજનાને મંજૂરી આપી છે. 
• આ પગલું આયાતી મહત્વપૂર્ણ ખનિજો પર નિર્ભરતા ઘટાડવા અને હાઇ-ટેક ઉત્પાદન ક્ષેત્રોમાં મજબૂત સપ્લાય ચેઇન સ્થાપિત કરવાની ભારતની વ્યાપક વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે.

યોજનાનો ઉદ્દેશ

• \'સિન્ટર્ડ દુર્લભ પૃથ્વી કાયમી ચુંબકના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટેની યોજના\' નામની આ યોજનાનો હેતુ વાર્ષિક 6,000 મેટ્રિક ટન (MTPA) REPMs ની ઉત્પાદન ક્ષમતા બનાવવાનો છે. 
• આ ચુંબક ઇલેક્ટ્રિક વાહનો, નવીનીકરણીય ઊર્જા, સંરક્ષણ, તબીબી ઉપકરણો અને ગ્રાહક ઇલેક્ટ્રોનિક્સ જેવા ઉદ્યોગોમાં મહત્વપૂર્ણ ઘટકો છે.

રેર અર્થ મેગ્નેટ

• “રેર અર્થ મેગ્નેટ એ વ્યાપારી રીતે ઉપલબ્ધ સૌથી મજબૂત પ્રકારના કાયમી ચુંબક છે, જે ઉચ્ચ ચુંબકીય શક્તિ અને ડિમેગ્નેટાઇઝેશન સામે પ્રતિકાર માટે જાણીતા છે.”

• રચના: મુખ્યત્વે નિયોડીમિયમ, પ્રેસોડીમિયમ અને ડિસ્પ્રોસિયમ જેવા દુર્લભ પૃથ્વી તત્વોમાંથી બનાવવામાં આવે છે, ઘણીવાર નિયોડીમિયમ-આયર્ન-બોરોન (NdFeB) જેવા એલોયમાં.
• ઉપયોગો: લઘુચિત્ર અને ઊર્જા-કાર્યક્ષમ ઉપકરણોમાં નિર્ણાયક જ્યાં વજન, જગ્યા અને થર્મલ પ્રતિકાર મુખ્ય હોય છે. ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ, સેન્સર્સ, સ્પીકર્સ અને અન્ય ઉચ્ચ-પ્રદર્શન ઘટકોમાં વપરાય છે.
• પરંપરાગત ચુંબકોની તુલનામાં તેમના કોમ્પેક્ટ કદ, ઉચ્ચ અસરકારકતા અને થર્મલ પ્રતિકારને કારણે છેલ્લા 6-8 વર્ષોમાં અપનાવવામાં વધારો થયો છે.

વૈશ્વિક બજાર: 

• ચીન દુર્લભ પૃથ્વી ધાતુઓના ખાણકામમાં ~70% અને દુર્લભ પૃથ્વી ચુંબક ઉત્પાદનમાં લગભગ 90% હિસ્સો ધરાવે છે.
• ભારતની આત્મનિર્ભરતા માટેની યોજનાઓ: ભારત વિયેતનામ, બ્રાઝિલ અને રશિયા જેવા બિન-ચીન સ્ત્રોતોમાંથી દુર્લભ પૃથ્વી ચુંબકોની ટૂંકા ગાળાની આયાતને સરળ બનાવી રહ્યું છે, જ્યારે પ્રોત્સાહનો અને જાહેર-ખાનગી ભાગીદારી દ્વારા સમર્થિત 3-5 વર્ષમાં સંપૂર્ણ સ્થાનિક ઉત્પાદન શૃંખલા બનાવવાનું લક્ષ્ય રાખે છે.