ભારતે તેની રામસર યાદીમાં ત્રણ નવા વેટલેન્ડ ઉમેર્યા

ભારતે તેની રામસર યાદીમાં ત્રણ નવા વેટલેન્ડ ઉમેર્યા

ભારતે તેની રામસર સાઇટ્સની યાદીમાં ત્રણ નવા વેટલેન્ડ ઉમેર્યા છે, જે હવે કુલ 85 છે. આ નવી સાઇટ્સ તમિલનાડુમાં નંજનારાયણ પક્ષી અભયારણ્ય અને કાઝુવેલી પક્ષી અભયારણ્ય અને મધ્ય પ્રદેશમાં તવા જળાશય છે. આ મહત્વપૂર્ણ પ્રાકૃતિક વિસ્તારોના રક્ષણ માટે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે.

રામસર સાઇટ્સ શું છે?
રામસર સાઇટ્સ એ ખાસ વેટલેન્ડ્સ છે જેખાસ કરીને જળ પક્ષીઓ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખાય છે, આ સાઇટ્સ રામસર કન્વેન્શન નામના કરાર હેઠળ સુરક્ષિત છે, જે 1971માં રામસર, ઈરાનમાં હસ્તાક્ષરિત કરવામાં આવી હતી. ધ્યેય પર્યાવરણ માટે મહત્વપૂર્ણ એવા વેટલેન્ડ્સનું રક્ષણ કરવાનો છે.

ભારતની ભૂમિકા
ભારત 1981 માં રામસર સંમેલનમાં જોડાયું હતું અને ત્યારથી તે વધુ સાઇટ્સ ઉમેરી રહ્યું છે. 2024 સુધીમાં, ભારતની રામસર સાઇટ્સ લગભગ 1,358,068 હેક્ટરને આવરી લે છે.

વેટલેન્ડ્સ શું છે?
વેટલેન્ડ્સમાં સરોવરો, નદીઓ, સ્વેમ્પ્સ, માર્શેસ અને દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે. જો કે, ભારતમાં, માનવસર્જિત જળાશયો અને ડાંગરના ખેતરો જેવા કેટલાક જળાશયોને રામસર સાઇટ ગણવામાં આવતા નથી.

વેટલેન્ડ્સ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?
વેટલેન્ડ્સ આવશ્યક છે કારણ કે તે તાજું પાણી પૂરું પાડે છે, પૂરને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, આબોહવા પરિવર્તન સામે લડે છે અને વન્યજીવનની વિશાળ શ્રેણીને સમર્થન આપે છે. તેઓ ખાસ કરીને પાણીના પક્ષીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે જે માળો અને ખોરાક માટે આ વિસ્તારો પર આધાર રાખે છે.

વેટલેન્ડ્સ માટે સમસ્યાઓ 
વેટલેન્ડ્સ શહેરી વિકાસ અને વધુ પડતા ઉપયોગ જેવી બાબતોથી જોખમમાં છે. જ્યારે વેટલેન્ડ્સને નુકસાન થાય છે, ત્યારે તેઓ જે લાભો આપે છે અને તેના પર નિર્ભર વન્યજીવન જોખમમાં છે.

નવી રામસર સાઇટ્સની વિગતો
નંજરાયન પક્ષી અભયારણ્ય: તમિલનાડુમાં આવેલું, આ 125.865-હેક્ટર તળાવ 191 થી વધુ પક્ષીઓનું ઘર છે અને ભૂગર્ભજળને ફરીથી ભરવામાં મદદ કરે છે.

કાઝુવેલી પક્ષી અભયારણ્ય: તમિલનાડુમાં 5,151.6 હેક્ટરને આવરી લેતો, આ ખારા પાણીનો વિસ્તાર યાયાવર પક્ષીઓ માટે વિશ્રામ સ્થળ છે અને ભૂગર્ભ જળ સંગ્રહમાં ફાળો આપે છે.

તવા જળાશય: મધ્ય પ્રદેશમાં 20,050 હેક્ટરમાં ફેલાયેલું આ જળાશય ખેતી, વીજ ઉત્પાદન, માછલીની ખેતીને ટેકો આપે છે અને ઘણી ભયંકર પ્રજાતિઓ માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

સમગ્ર ભારતમાં રામસર સાઇટ્સ
તમિલનાડુમાં 18 સાથે ભારતમાં સૌથી વધુ રામસર સાઇટ્સ છે, ત્યારબાદ ઉત્તર પ્રદેશમાં 10 છે. આ દર્શાવે છે કે કેવી રીતે વેટલેન્ડ્સ ભારતના વિવિધ ભાગોમાં ફેલાયેલ છે, દરેકનું પોતાનું મહત્વ છે.

રામસર સાઇટ્સ વિશે વધુ

રામસર સાઇટ્સ 1971 ના રામસર સંમેલન હેઠળ વિશ્વભરમાં માન્યતા પ્રાપ્ત વેટલેન્ડ્સ છે કારણ કે તેમના ઇકોલોજીકલ મૂલ્યને કારણે. વૈશ્વિક સ્તરે 2,400 થી વધુ રામસર સાઇટ્સ છે, જે 2.5 મિલિયન ચોરસ કિલોમીટરથી વધુને આવરી લે છે. \'રામસર\' નામ ઈરાનના શહેર પરથી આવ્યું છે જ્યાં કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. ભલે વેટલેન્ડ્સ પૃથ્વીની સપાટીનો માત્ર 6% હિસ્સો ધરાવે છે, તેઓ તમામ છોડ અને પ્રાણીઓની 40% પ્રજાતિઓને ટેકો આપે છે. આ સાઇટ્સ જૈવવિવિધતાને સુરક્ષિત કરવામાં અને વાતાવરણમાંથી કાર્બનને શોષવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે.