આંતરરાષ્ટ્રીય બાયોસ્ફીયર દિવસ

સમાચારમાં શા માટે?

• ભારતે જૈવવિવિધતા સંરક્ષણ અને ટકાઉ વિકાસ પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતાનેપુનઃપુષ્ટિ કરીને આંતરરાષ્ટ્રીય બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ દિવસની ઉજવણી કરી. આ દિવસ દર્શાવે છે કે બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ વૈજ્ઞાનિક સંશોધન, પર્યાવરણીય સંરક્ષણ અને સમુદાય ભાગીદારી દ્વારા લોકો અને પ્રકૃતિ સાથે રહે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ દિવસ

• ૩નવેમ્બરનારોજઉજવવામાંઆવતોઆદિવસ૨૦૨૨માંસંયુક્તરાષ્ટ્રશૈક્ષણિક, વૈજ્ઞાનિક અને સાંસ્કૃતિક સંગઠન (યુનેસ્કો) દ્વારા જૈવવિવિધતાના સંરક્ષણ અને ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવામાં બાયોસ્ફિયરરિઝર્વનીભૂમિકાને પ્રકાશિત કરવા માટે સ્થાપિત કરવામાં આવ્યો હતો.

બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ શું છે?

• બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ (BRs) એ ખાસ ક્ષેત્રો છે જે ટકાઉ વિકાસને ટેકો આપતી વખતે જૈવવિવિધતાના સંરક્ષણ માટે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
• તેઓ \'ટકાઉ વિકાસ માટે શીખવાનાસ્થળો\' તરીકે સેવા આપે છે, જે લોકો અને પ્રકૃતિ વચ્ચેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓનો અભ્યાસ અને સંચાલન કરવામાં મદદ કરે છે.
• મુખ્ય વિશેષતાઓ: બાયોસ્ફિયરરિઝર્વમાં પાર્થિવ, દરિયાઈ અને દરિયાકાંઠાનાઇકોસિસ્ટમનો સમાવેશ થાય છે. દરેક સાઇટજૈવવિવિધતાના સંરક્ષણ અને તેના ટકાઉ ઉપયોગને સુમેળ સાધતાઉકેલોને પ્રોત્સાહન આપે છે.
• BRs એ સરકાર દ્વારા નામાંકિત સાઇટ્સ છે જે રાષ્ટ્રીય સાર્વભૌમ નિયંત્રણ હેઠળ રહે છે, જે દર્શાવે છે કે લોકો અને પ્રકૃતિ કેવી રીતે ટકાઉ રીતે સહઅસ્તિત્વ ધરાવે છે.
• વૈશ્વિક હાજરી: વૈશ્વિક સ્તરે, 260 મિલિયનથી વધુ લોકો બાયોસ્ફિયરરિઝર્વમાં રહે છે, જે લગભગ 7 મિલિયન ચોરસ કિમી (ઓસ્ટ્રેલિયાના કદ જેટલો વિસ્તાર) આવરી લે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ દિવસ

• 3 નવેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે, આ દિવસની સ્થાપના 2022 માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર શૈક્ષણિક, વૈજ્ઞાનિક અને સાંસ્કૃતિક સંગઠન (યુનેસ્કો) દ્વારા જૈવવિવિધતાના સંરક્ષણ અને ટકાઉ વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવામાં બાયોસ્ફિયરરિઝર્વનીભૂમિકાને પ્રકાશિત કરવા માટે કરવામાં આવી હતી.
• તેનો ઉદ્દેશ્ય જાગૃતિ લાવવા, શ્રેષ્ઠ પ્રથાઓ શેર કરવા અને વર્લ્ડ નેટવર્ક ઓફ બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ (WNBR) ની સિદ્ધિઓ દર્શાવવાનો છે.
• ભારતમાં બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ: ભારતમાં 18 બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ છે જે લગભગ 91,425 ચોરસ કિમીમાં ફેલાયેલા છે, જેમાંથી 13 યુનેસ્કોનાWNBRનો ભાગ છે. 
• પર્વતો, જંગલો, દરિયાકિનારા અને ટાપુઓમાં ફેલાયેલા, તેઓ ભારતની સમૃદ્ધ જૈવવિવિધતા અને સમુદાય-કેન્દ્રિતસંરક્ષણને પ્રતિબિંબિત કરે છે.