GSAT-7R: ભારતનો સૌથી ભારે નૌકાદળ સંચાર ઉપગ્રહ

સમાચારમાં કેમ?

• ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ઇસરો) એ શ્રીહરિકોટાના સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટર (SDSC) થી ભારતનો સૌથી ભારે સ્વદેશી રીતે નિર્મિત અદ્યતન સંચાર ઉપગ્રહ GSAT-7R (જેને CMS-03 તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે) સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યો, જે દેશની અવકાશ ક્ષમતાઓ અને નૌકાદળ સંચારમાં મોટો વધારો દર્શાવે છે.

CMS-03 (GSAT-7R)વિશે મુખ્ય તથ્યો શું છે?

• CMS-03 ને તેની પાંચમી ઓપરેશનલ ફ્લાઇટ (LVM3-M5) પર લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક-3 (LVM3) નો ઉપયોગ કરીને સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું.
• CMS-03 એક મલ્ટી-બેન્ડ સંચાર ઉપગ્રહ છે જે ભારતીય ભૂમિ સહિત વિશાળ સમુદ્રી ક્ષેત્રમાં સેવાઓ પ્રદાન કરશે.
• CMS-03, લગભગ 4400 કિગ્રા વજન ધરાવતું, ભારતથી જીઓસિંક્રોનસ ટ્રાન્સફર ઓર્બિટ (GTO) પર લોન્ચ કરાયેલ સૌથી ભારે સંચાર ઉપગ્રહ છે.
• LVM3 ના અગાઉના મિશનમાં ચંદ્રયાન-3 મિશન લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું, જ્યાં ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક સફળતાપૂર્વક ઉતરાણ કરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો હતો.
• ટેકનિકલ સુવિધાઓ: ઉપગ્રહને GTO માં મૂકવામાં આવ્યો છે અને પછીથી તેની ઓનબોર્ડ પ્રોપલ્શન સિસ્ટમનો ઉપયોગ કરીને તેના અંતિમ ભૂસ્થિર ભ્રમણકક્ષામાં જશે.
• 15વર્ષનામિશનજીવનકાળમાટેરચાયેલ, CMS-03 અદ્યતન મલ્ટિબેન્ડ ટ્રાન્સપોન્ડર ધરાવે છે જે અવાજ, ડેટા અને વિડિયો સિગ્નલોનું પ્રસારણ કરે છે, જે હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્ર (IOR) માં ભારતીય નૌકાદળ માટે સુરક્ષિત, ઉચ્ચ-ક્ષમતા સંચાર સુનિશ્ચિત કરે છે.

મહત્વ: 

• GSAT-7R એ દાયકા જૂના GSAT-7 (રુક્મિણી) ને બદલે છે, જે હવે તેના કાર્યકારી જીવનકાળના અંત સુધી પહોંચી ગયું છે.
• આ નવો ઉપગ્રહ સંપૂર્ણપણે સ્વદેશી રીતે વિકસિત છે, જે આત્મનિર્ભર ભારત હેઠળ પ્રગતિનું પ્રતીક છે.
• LVM3-M5 ભારતની વ્યૂહાત્મક સ્વાયત્તતાને મજબૂત બનાવે છે અને યુરોપિયન એરિયન-5 જેવા ભારે પેલોડ્સ માટે વિદેશી લોન્ચ વાહનો પર નિર્ભરતા ઘટાડે છે.
• તે ભવિષ્યના મિશન માટે LVM3 ની હેવી-લિફ્ટ ક્ષમતા અને ક્રાયોજેનિક એન્જિન રી-ઇગ્નીશન પરીક્ષણનું પ્રદર્શન કરીને ગગનયાનની તૈયારીઓને સમર્થન આપે છે.