ઉત્તરાખંડના ધારાલીમાં વાદળ ફાટવાના કારણે અચાનક પૂર આવ્યું

• ખીર ગંગા નદી (અલકનંદા નદીની ઉપનદી) પર વાદળ ફાટવાથીઉત્તરકાશી જિલ્લામાં અચાનક પૂર આવ્યું.
• ઉત્તરાખંડમાં આવી ઘટનાઓ વધુ વારંવાર બની રહી છે, જેમાં 2013 ની કેદારનાથ આપત્તિ તેનું એક મહત્વપૂર્ણ ઉદાહરણ છે.

વાદળ ફાટવું શું છે?

• જો એક સ્થાન પર એક કલાકમાં 10સેમી વરસાદ પડે છે, તો વરસાદની ઘટનાને વાદળ ફાટવું કહેવામાં આવે છે.
• તેમના નાના પાયે અને ટૂંકા સમયગાળાને કારણે તેમની આગાહી કરવી મુશ્કેલ છે.
• મોનિટરિંગ માટે ગાઢ રડાર નેટવર્ક અથવા ઉચ્ચ-રિઝોલ્યુશન હવામાન મોડેલની જરૂર પડે છે.
• જોકે મેદાનોમાં શક્ય છે, પરંતુ ભૂપ્રદેશને કારણે તે પર્વતીય વિસ્તારોમાં વધુ સામાન્ય છે.
• રાષ્ટ્રીય આપત્તિ વ્યવસ્થાપન યોજના, 2019, વાદળ ફાટવાના આપત્તિ જોખમ ઘટાડા (DRR) વ્યૂહરચના માટે પ્રદાન કરે છે.

હિમાલયનારાજ્યોનીનબળાઈના કારણો

ભૌગોલિક:

• ઢોળાવના કારણે અરબીસમુદ્રમાંથી આવતી ગરમ, ભેજવાળી હવા ઝડપથી ઉપર આવે છે, જેને ઓરોગ્રાફિક લિફ્ટ કહેવાય છે.
• આ વાદળો ઊંચા ક્યુમ્યુલોનિમ્બસવાદળો બનાવે છે જે મોટા વરસાદનાટીપાંનેટકાવી શકે છે.
• જેમ જેમ આ ભેજવાળી હવા ઉંચી કરવામાં આવે છે, અને વાદળ મોટું અને મોટું થતું જાય છે, અને વરસાદ પડવાની કોઈ શક્યતા ન હોવાથી, તે એટલું ભારે બને છે કે એક સમયે તે ફૂટવા લાગે છે,

માનવજાતીય: 

• એકંદરે, વૈશ્વિક તાપમાનમાં વધારો થતાં ભારતમાં ભારે વરસાદની ઘટનાઓમાં વધારો થયો છે.
• કેદારનાથના પૂર પરના એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે અડધાથી વધુ વરસાદ ગ્રીનહાઉસવાયુઓ અને એરોસોલને કારણે થયો હોવાની શક્યતા છે.