અટલ ભુજલ યોજનાનું વિસ્તરણ

• અટલ ભુજલ યોજના (ATAL JAL) એ ભારત સરકારની પહેલ છે જેનો ઉદ્દેશ્ય ટકાઉ ભૂજળ વ્યવસ્થાપન છે.
• 25 ડિસેમ્બર 2019 ના રોજ આ યોજના લોન્ચ કરવામાં આવી, 
• તે ભારતમાં ભૂગર્ભજળના ઘટાડાના નિર્ણાયક મુદ્દાને સંબોધિત કરે છે. 
• આ યોજનાએ શરૂઆતમાં સાત જળ-અછતવાળા રાજ્યોને લક્ષ્યાંકિત કર્યા હતા અને હવે તે આંધ્ર પ્રદેશ, બિહાર, પંજાબ, તમિલનાડુ અને તેલંગાણા સહિત બાર રાજ્યોમાં વિસ્તરણ કરવા માટે તૈયાર છે.

પૃષ્ઠભૂમિ અને ઉદ્દેશ્યો

• ભારતમાં ભૂગર્ભજળના ઘટાડાના ભયજનક દરનો સામનો કરવા માટે અટલ ભુજલ યોજનાની રજૂઆત કરવામાં આવી હતી.
• તેનો હેતુ સમુદાયની ભાગીદારી દ્વારા ટકાઉ ભૂગર્ભજળ વ્યવસ્થાપનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે.
• પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્યોમાં ભૂગર્ભજળ રિચાર્જને વધારવું, પાણીના ઉપયોગની કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવો અને ભૂગર્ભજળ વ્યવસ્થાપન માટે રાજ્ય-વિશિષ્ટ માળખાની સ્થાપનાનો સમાવેશ થાય છે.

અમલીકરણ અને અસર

• અટલ ભુજલ યોજના તેના અમલીકરણથી અત્યાર સુધીમાં સકારાત્મક પરિણામો દર્શાવે છે. 
• 26 જિલ્લાઓમાં 813 ગ્રામ પંચાયતો અને 47 બ્લોકમાં ભૂગર્ભજળનું સ્તર વધ્યું છે. 
• આ યોજના પાંચ વર્ષ માટે ચલાવવા માટે બનાવવામાં આવી છે, જેમાં કુલ રૂ. 6,000 કરોડનો ખર્ચ છે, જેમાંથી અડધો હિસ્સો વિશ્વ બેંક દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવે છે.

પડકારો અને વિચારણાઓ

• ભારત ભૂગર્ભજળ વ્યવસ્થાપન સંબંધિત પડકારોનો સામનો કરે છે. 
• ભારતમાં લગભગ 80% ઘરેલું પાણી પુરવઠો ભૂગર્ભજળ પર આધાર રાખે છે. ડાર્ક ઝોન, જ્યાં ભૂગર્ભજળનો વપરાશ રિચાર્જ દરો કરતાં વધી રહ્યો છે તેવી જગ્યાએ અટલ ભુજલ યોજનાનો ઉદ્દેશ લક્ષિત હસ્તક્ષેપ અને ટકાઉ પ્રથાઓ દ્વારા આ મુદ્દાઓને ઘટાડવાનો છે.