રાષ્ટ્રીય હાથશાળ દિવસ

સંિર્ભ:
• પીએમ મોદીએ ભારતના હાથશાળના સમૃદ્ધ વારસાને પ્ર ોત્સાહન આપવા માટે દદલ્હીમાં 9મા રાષ્ટ્ ર ીય હેન્ડ લૂમ ડેને સંબોધિત કયયું .
ઇવેન્ટના મયખ્ય મયદ્દાઓ
• નેશનલ હેન્ડલૂમ ડે 2023 ની થીમ 'સસ્ટેનેબલ ફેશન માટે હેન્ડલૂમ્સ' છે , જે મશીનથી બનેલા કાપડના ટકાઉ અને પર્યાવરણીર્ય
રીતે ફાર્યદાકારક વવકલ્પ પર ધ્ય ાન કેન્દ્રિત કરે છે.
• પીએમએ 'ર્ારતીય વસ્ત્રૈવમ શશલ્પ કોશ' નામથી ટેક્સટાઈલ અને ક્ર ાફ્ટ દરપોઝીટરી ઈ -પોટટલ લોન્ચ કર્યયું , જે NIFT દ્વ ારા
વવકસાવવામાં આવ્યું હતયું.
o તે વન સ્ટ ોપ દરસોસટ તરીકે કામ કરશે, જે ટેક્સટાઈલ અને હસ્તકલા સુંબુંધિત નવા વવકાસ અને વતટ માન ઘટનાઓની
માદહતી આપશે.
• િરેક રાજ્યની રાજિાનીમાં એકતા મોલ્સની સ્થ ાપના .
• 'સંગઠન સે સફલતા' અને 'ફેશન માટે ખાિી' એ ઇવેન્ટમાં દેખાડ વામાં આવેલી હેન્ડલૂમ સેક્ટરના મહત્વ પર આિાદરત દફલ્મો છે.
ઐતતહાશસક સંિર્ભ
• ઋગ્વેદમાં ભારતમાં હાથશાળ વણાટનો સૌથી જૂનો ઉલ્લેખ છે.
• રાષ્ટ્ ર ીર્ય હેન્ડ લૂમ ડેની ઉત્પ ધિ 1905ના સ્વ દેશી ચળવળમાં પાછયું છે.
o તે સ્વ દેશી ચળવળની ર્ય ાદમાં કરે છે જે 7 ઓગસ્ટ 1905ના રોજ શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ ચળવળનો અથટ વવદેશી
સામાનનો બદહષ્કાર કરવાનો હતો અને ભારતીર્ય બનાવટના ઉત્પાદનો પર આિાર રાખવાનો હતો, સ્વ દેશી ઉદ્યોગોને,
ખાસ કરીને હેન્ડલૂમ વણકરોને પ્ર ોત્સાદહત કર્યા હતા.
મહત્વ
• આપણા હેન્ડલૂમ -વણાટ સમયદાર્યનયું સન્માન કરવા અને આપણા દેશના સામાજજક -આર્થિક વવકાસમાં આ ક્ષેત્ર ના ર્ય ોગદાનને પ્ર
કાશશત કરવા, કારણ કે તેઓ લાખો લોકોને રોજગાર પ્ર દાન કરે છે.
• ભારતમાં હાથશાળ વણાટની સદીઓ જૂની પરુંપરાને ર્ય ાદ કરવાનો દદવસ છે.
• ટકાઉ ફેશનને પ્ર ોત્સાહન આપવયું, કારણ કે હેન્ડલૂમ કાપડ પર્યાવરણ પર ન્યૂ નતમ પ્ર ભાવ િરાવતા કયદરતી તુંતય ઓ સાથે
બનાવવામાં આવે છે. ર્
ારતમાં હેન્ડલૂમ સેક્ટર
• દેશનો સૌથી મોટો કય ટીર ઉદ્યોગ હેન્ડલૂમ ઉદ્યોગ છે. તે ગ્ર ામીણ વવસ્તારમાં બીજા નુંબરની સૌથી મોટી રોજગારદાતા છે.
• હેન્ડલૂમ સેન્સસ 2019 -20 મય જબ દેશભરમાં કય લ 35,22,512 હેન્ડલૂમ કામદારોને રોજગારી આપવામાં આવી હતી.
• આ સેક્ટરમાં મોટાભાગના કમટચારીઓનો દહસ્સો મદહલાઓનો છે, જે હેન્ડલૂમના તમામ કમટચારીઓમાં 72.29% છે.
• ભારતમાંથી હાથથી વણાર્યેલા ફેજિકનયું ઉત્પાદન વૈજિક ઉત્પાદનમાં 95 ટકા દહસ્સો િરાવે છે.
પડકારો
• કાયભકારી મૂડી અને ઈનપયટ્સનો અર્ાવ: પર્યાપ્ત કાર્યટ કારી મૂડી અને કાચા માલની ઍક્સેસ વણકર માટે એક સમસ્યા છે.
• મયાદિત ધિરાણની ઉપલબ્ધતા હેન્ડલૂમ ઉદ્યોગમાં રોકાણ માટે નાણાં પૂરાં પાડવાનયું મયશ્કેલ બનાવે છે.
• માકેટટિંગ સમસ્યાઓમાં ગ્ર ાહક ની પસુંદગીના જ્ઞ ાનનો અભાવ, હેન્ડલૂમ્સ અને પાવરલૂમ્સ પર બનેલી વસ્તયઓ વચ્ચે ભેદ પાડવામાં
અસમથટતા અને અસરકારક પ્ર મોશનલ પ્રર્યત્ન ોનો અભાવ શામેલ છે.
• ગયણવિાની અસુંગતતાઓ અને પયરવઠા શૃુંખલાની જબનકાર્યટક્ષમતાને ઘટાડવા માટે સતત ઉત્પાિનની ગયણવત્તા અને અસરકારક
સપ્લાય ચેઇન મેનેજમેન્ટની ખાતરી કરો.
• પાવર લૂમ્સ અને તમલો તરફથી સ્પ િા: પાવર લૂમ્સ અને વમલો હેન્ડલૂમ સેક્ટર માટે નોંિપાત્ર ખતરો છે.
• તકનીકી સ્થ િરતા: વિય અસરકારકતા માટે, ઉદ્યોગે સમકાલીન તકનીકો અપનાવવી જોઈએ