8મી હિંદ મહાસાગર પરિષદ

સમાચારમાં શા માટે? 

• ભારતના વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે\'વૉયેજ ટુ ન્યૂ હોરાઇઝન્સઑફમેરીટાઇમપાર્ટનરશિપ\' થીમ સાથે મસ્કત, ઓમાનમાં આયોજિત 8મી ઇન્ડિયન ઓશનકોન્ફરન્સ (IOC) માં ભારતનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું હતું. 

હિંદ મહાસાગર પરિષદ શું છે? 

• IOC (Indian Ocean Conference)એ વાર્ષિક સમિટ છે જે ભૌગોલિક રાજકીય, આર્થિક અને સુરક્ષા પડકારો પર ચર્ચા કરવા હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્ર (IOR) ના નેતાઓ, નીતિ નિર્માતાઓ અને નિષ્ણાતોને એકસાથે લાવે છે. 
• તેની સ્થાપના ઈન્ડિયા ફાઉન્ડેશન (ભારત આધારિત થિંકટેન્ક) દ્વારા 2016 માં સિંગાપોરમાં30દેશોની ભાગીદારી સાથે કરવામાં આવી હતી. 
• ઉદ્દેશ્ય: તેનો ઉદ્દેશ્ય IOR માં મુખ્ય રાજ્યો અને દરિયાઈ ભાગીદારોને એક કરવા માટે ક્ષેત્રીય સહકારને વધારવા માટે અને બધા માટે સુરક્ષા (SAGAR) ના વિઝન હેઠળ છે.

હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્ર શું છે? 

• IOR એ હિંદ મહાસાગરનીઆસપાસના પ્રદેશનો ઉલ્લેખ કરે છે, જેમાં તેની સરહદ ધરાવતા દેશોનો સમાવેશ થાય છે. 
• તે પૂર્વમાં મલક્કાની સામુદ્રધુની અને પશ્ચિમ ઓસ્ટ્રેલિયાથી પશ્ચિમમાં મોઝામ્બિક ચેનલ સુધી ફેલાયેલ છે. 
• તે વિશ્વની લગભગ 20% જળ સપાટી, વિશ્વના લેન્ડમાસનો એક ક્વાર્ટર અને વૈશ્વિક તેલના ત્રણ-ચતુર્થાંશ ભંડારને આવરી લે છે. 

વ્યૂહાત્મક મહત્વ: 

• આર્થિક મહત્વ: વૈશ્વિક દરિયાઈ તેલનો આશરે 80% અને ભારતની 80% આયાત દર વર્ષે હિંદ મહાસાગરમાંથી પસાર થાય છે. 
• મુખ્ય પોઇન્ટ્સ: 
• મલક્કાનીસ્ટ્રેટ (દક્ષિણપૂર્વ એશિયા અને પેસિફિકમહાસાગરને હિંદ મહાસાગર સાથે જોડે છે). 
• હોર્મુઝનીસ્ટ્રેટ (પર્સિયનગલ્ફને હિંદ મહાસાગર સાથે જોડે છે; વૈશ્વિક તેલ પરિવહન માટે નિર્ણાયક). 
• બાબ-અલ-મદીના સ્ટ્રેટ (લાલ સમુદ્ર અને હિંદ મહાસાગરને જોડે છે, આફ્રિકા અને મધ્ય પૂર્વ સાથેના વેપારને અસર કરે છે). 
• મોઝામ્બિક ચેનલ (કેપ ઓફ ગુડ હોપથી મધ્ય પૂર્વ અને એશિયામાંમાલસામાનના પરિવહન માટે મહત્વપૂર્ણ).